یکی از خصوصیات بارز منطقه غرب آسیا و خاورمیانه همچون قاره آفریقا وجود پدیده گرد و غبار توام با هجوم ماسه های روان به منابع زیستی و اقتصادی است که موجب خسارت های اجتماعی-اقتصادی و محیط زیستی فراوانی به این مناطق و دیگر نواحی همجوار می شود.
در این بین و در دهه های اخیر با تغییرات اقلیمی ایجاد شده در سطح کره زمین توام با بهره برداری های بی رویه و غیر معقول از منابع، بر تکرار و شدت توفان های گرد و غبار افزوده شده است. بدون تردید در صورتی که نسبت به مدیریت این معضل اقدام نشود در آینده ای نزدیک کشورهای منطقه با چالش های بسیار مهمتری از جمله مهاجرت های گسترده مواجه خواهند شد که پیامدهای آن بسیار بیشتر از خسارت های اقتصادی و محیط زیستی کنونی خواهد بود.
بررسی های انجام شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست در قالب شناسایی منشاءهای خارجی توفان های گرد و غبار تاثیر گذار بر کشورمان نشان می دهد که در منطقه غرب آسیا سطحی برابر ۲۷۰ میلیون هکتار اراضی با استعداد غبارخیزی با شدت های گوناگون وجود دارد که سالانه نزدیک به ۱۴۷ میلیون تن ذرات کوچکتر از ۱۰ میکرون تولید می کند که بخش زیادی از این گرد و غبار به سمت کشورمان گسیل می گردد.
جمهوری اسلامی ایران بعنوان یکی از کشورهای پیشرو در منطقه و جهان در مبحث مدیریت و مقابله با توفان های ماسه و گرد و غبار بوده و سابقه این اقدامات به بیش از شش دهه گذشته بر می گردد. بر همین اساس و در راستای سازگاری، مدیریت و مقابله با توفان های گرد و غبار و متعاقب شناخت کامل از وضعیت غبارخیزی در داخل و خارج از کشور؛ سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به تهیه برنامه عمل برون مرزی مقابله با گرد و غبار با دو برش زیر منطقه ای برای مناطق برون مرزی تاثیرگذار بر غرب و جنوب غرب و شرق و شمال شرق کشور اقدام کرده و در سال گذشته با رایزنی های دو جانبه با کشورهای همسایه و مسلمان این برنامه های عمل زیر منطقه ای را با آن ها به اشتراک گذاشته است.
در پی فراهم شدن زمینه های اقدامات مشترک، سازمان متبوع نسبت به برگزاری همایش منطقه ای "محیط زیست برای آینده ای بهتر" اقدام کرد که محوریت این همایش بر نحوه مدیریت، سازگاری و مقابله با پدیده گرد و غبار استوار بوده است. بیانیه پایانی این نشست بر موضوعاتی همچون تاثیر صندوق منطقه ای برای پشتیبانی از اقدامات اجرایی در منطقه، تشکیل کارگروه فنی برای ترسیم چشم انداز اقدامات آتی و اجرایی کردن برنامه های اقدام زیر منطقه ای پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده و دستاورد های مهمی در این زمینه در پی داشته است.
با برگزاری همایش منطقه ای در ۲۱ تیر سال گذشته (۱۲ جولای ۲۰۲۲)؛ مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نشست پایانی خود در آذر سال گذشته (۱۵ نوامبر ۲۰۲۲) ضمن قدردانی از جمهوری اسلامی ایران با اکثریت آرا برگزاری همایش بین المللی مقابله با توفان های گرد و غبار توسط کشورمان را با همکاری همه جانبه همه نهادهای ذیربط سازمان ملل متحد به تصویب رساند که رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران نیز در سفر به نیویورک موضوع فراهم کردن زمینه های برگزاری موفق این همایش توسط نمایندگی کشورمان در سازمان ملل را مورد تاکید قرار داد. در این بین همکاران وزارت امور خارجه فعالیت های بسیار چشمگیری را برای هم راستا کردن کشورهای دوست برای برگزاری موفق همایش مذکور در دستور کار قرار داده و هم اکنون نیز یادداشت مفهومی همایش به همراه دعوت نامه ها و اطلاعات مرتبط با همایش با همکاری وزارت امور خارجه و دفاتر نهادهای همکار سازمان ملل در تهران تهیه و به وزرای کشورهای مدعو که بالغ بر ۵۰ کشور و ۱۵ نهاد بین الملل می باشند ارسال شده است. علاوه بر اقدامات ذکر شده؛ کشورمان در راستای بند ۱۹ قطعنامه سازمان ملل که در آن پیشنهاد شده بود دبیر کل نسبت به تعیین یک روز بعنوان روز جهانی مقابله با توفان های گرد و غبار اقدام کند؛ جمهوری اسلامی ایران با پیشینه برگزاری همایش منطقه ای در ۲۱ تیر سال گذشته، از یک سو و شدت توفان های گرد و غبار در تیر (جولای) در منطقه غرب آسیا و خاور میانه از سوی دیگر، این روز را بعنوان روز جهانی مقابله با توفان های گرد و غبار به سازمان ملل پیشنهاد کرد که با اکثریت آرا قاطع به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید و این موضوع یک دستاورد بزرگ دیپلماتیک برای کشور محسوب می شود.
در یک جمع بندی و با اعتقاد به اینکه دیپلماسی محیط زیستی می تواند تاثیر بسیار عمیق و مناسبی بر دیپلماسی سیاسی بگذارد؛ همایش مقابله با توفان های گرد و غبار که در سطوح عالی (سران و وزرای کشورها) در نیمه دوم شهریور در کشورمان برگزار خواهد شد می تواند یک دستاورد بسیار بزرگ در قالب دیپلماسی محیط زیستی و سیاسی برای کشورمان در منطقه و جهان باشد.
نظر شما